★ ကရင္နီအမ်ိဳးသားေန႔၏ ေနာက္ခံသမိုင္း ★

ကရင္နီျပည္သည္ သီးျခားလြတ္လပ္ခဲ့ေသာ တိုင္းျပည္ ျဖစ္သည္။ ဗမာဘုရင္အဆက္ဆက္တို႔သည္ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး ကရင္နီျပည္ကို အၿမဲတေစ က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ကရင္နီေစာဖ်ာမ်ားမွလည္း ဤျပည္ပရန္မ်ားကို အစဥ္သျဖင့္ ျပန္လည္ ခုခံ တိုက္ခိုက္ ေမာင္းထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ရံဖန္ရံခါ အခြင့္သာသည့္အခါမ်ားတြင္ ကရင္နီတပ္မ်ားသည္ ရွမ္းျပည္၊ ဗမာျပည္သို႔တိုင္ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ တိုက္ခိုက္ၾကရာတြင္ ဗမာဘုရင္ဘက္မွ အင္အား ႀကီးေသာေၾကာင့္ ကရင္နီေစာဖ်ာမ်ားအေနျဖင့္ မိမိကို ေထာက္ခံမည့္ မဟာမိတ္ လိုအပ္ေၾကာင္း သိရွိလာၾကသည္။ ဤကဲ့သို႔ သိရွိလာသည္ႏွင့္အေလၽွာက္ မဟာမိတ္ကို အၿမဲတေစ ရွာေဖြခဲ့သည္။
၁၈၂၄-ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္-ဗမာ ပထမစစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားၿပီး အဂၤလိပ္က ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ အပါအဝင္ တနသၤာရီတိုင္းကို အဂၤလိပ္တို႔က တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ဤသတင္းကို ကရင္နီေစာဖ်ာမ်ား ၾကားသိသည့္အခါ အေနာက္ကရင္နီ ေစာဖ်ာေကးဖိုးဒူသည္ မိမိသားေတာ္ ခြန္ထီးကို ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ဆင္း၍ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ရန္ တာဝန္ေပးလိုက္သည္။ သားေတာ္ခြန္ထီးလည္း ႏြားထီး အေကာင္ (၉၀)၊
မက်ည္းေတာင့္ေ႐ႊ (ကရင္အေခၚ ထဲသီးေသာ) (၁) တင္း ယူေဆာင္၍ လူအင္အား တစ္ရာေက်ာ္ျဖင့္ ဆင္၊ ျမင္း စီးၿပီး ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕သို႔ ၁၈၂၆-ခုႏွစ္တြင္ ဆင္းခဲ့သည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕သို႔ အေရာက္တြင္ အဂၤလိပ္ႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ၿပီး ခြန္ထီးက ဗမာဘုရင္မွ ကရင္နီျပည္အား က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ျခင္းကို အဂၤလိပ္အေနျဖင့္ ကန္႔ကြက္ေပးပါရန္၊ ဗမာဘုရင္မွ ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ အဂၤလိပ္အေနျဖင့္ ဗမာဘုရင္ကို ဖိအားေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ အဂၤလိပ္ထံမွ တူမီးေသနတ္ အလက္ တစ္ရာေက်ာ္ ဝယ္ယူၿပီး ကရင္နီျပည္သို႔ ျပန္လာခဲ့သည္။
၁၈၅၂-ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္-ဗမာ ဒုတိယစစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားၿပီး အဂၤလိပ္တို႔က ေတာင္ငူၿမိဳ႕ အပါအဝင္ ေအာက္ဗမာျပည္ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။
အေနာက္ကရင္နီ ေစာဖ်ာေကးဖိုးဒူလည္း ေတာင္ငူၿမိဳ႕သို႔ ကိုယ္စားလွယ္ ေစလႊတ္ၿပီး အဂၤလိပ္-ကရင္နီ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကို ဆက္လက္အသိအမွတ္ျပဳလိုေၾကာင္း၊ အဂၤလိပ္အေနျဖင့္ ဗမာဘုရင္က ကရင္နီျပည္အေပၚ က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ကန္႔ကြက္ေပးရန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရအေနျဖင့္ ဗမာဘုရင္အား ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ ဗမာဘုရင္အေပၚ ဖိအားေပးရန္ ထပ္မံေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿဗိတိသၽွ-အိႏၵိယ ဘုရင္ခံ ေလာ့ဒ္ဒါလ္ဟိုစီ (Lord Dalhosie) က ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္း ေၾကညာၿပီး ဗမာဘုရင္က ကရင္နီျပည္ကို တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ တပ္မ်ား ေစလႊတ္သည္ကို ကန္႔ကြက္ခဲ့သည္။
၁၈၅၇-ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ငူေကာ္မရွင္နယ္မင္းႀကီး မစၥတာအီအိုရီေလး (Mr. 'O' Rilay) သည္ အေနာက္ကရင္နီ၊ ၾကယ္ဖိုးႀကီးၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိလာၿပီး ေစာဖ်ာေကးဖိုးဒူႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ခိုင္မာသည့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ရန္အတြက္ ၾကယ္ဖိုးႀကီး ဟိုးဒူ ေအာက္တြင္ စု႐ုံးၾကသည္။ မစၥတာအီးအိုရီေလးက ေကးဖိုးဒူအား ကရင္နီျပည္တြင္ လြတ္လပ္စြာ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳခြင့္ ရရွိရန္၊ သတၱဳတူးေဖာ္ခြင့္ျပဳရန္၊ ကၽြန္းသစ္ထုတ္လုပ္ခြင့္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ရာ ေစာဖ်ာ ေကးဖိုးဒူ က သေဘာတူ ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ေစာဖ်ာေကးဖိုးဒူက ဗမာဘုရင္တပ္က ကရင္နီျပည္ကို တိုက္ခိုက္လာသည္ကို ကန္႔ကြက္ေပးရန္၊ ဗမာဘုရင္အား ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရး အသိအမွတ္ျပဳရန္အတြက္ ဗမာဘုရင္အား ဖိအားေပးရန္ ထပ္မံေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။
၁၈၆၃-ခုႏွစ္တြင္ အေရွ႕ကရင္နီကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ မစၥတာအီးအိုရီေလး (Mr. 'O' Rilay) သည္ ဒုတိယအႀကိမ္ အေနာက္ကရင္နီ၊ ၾကယ္ဖိုးႀကီးၿမိဳ႕သို႔ ထပ္မံေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေကးဖိုးဒူမွာ အသက္ တစ္ရာေက်ာ္ၿပီျဖစ္၍ မည္သို႔မၽွ ဦးေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ပါ။ သားေတာ္ခြန္ထီးသာလၽွင္ တိုင္းျပည္ကို အစစအရာရာ ဦးေဆာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ေကးဖိုးဒူမွာ ၾကယ္ဖိုးႀကီး၊ ဟိုးဒူကူးတြင္သာ ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ဤတစ္ႀကိမ္တြင္ မစၥတာ အီးအိုရီေလးႏွင့္အတူ ေ႐ႊက်င္ ေကာ္မရွင္နယ္မင္းႀကီးႏွင့္ အဂၤလိပ္စစ္သား (၂၅)ဦး ပါလာခဲ့သည္။
ဤတစ္ႀကိမ္တြင္ ၁၈၅၇-ခုႏွစ္၌ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ အဂၤလိပ္-ကရင္နီ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ အထိမ္းအမွတ္ကို ပိုမိုခိုင္မာေစရန္ ကရင္နီထုံးစံအရ ထပ္မံျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ျပဳလုပ္ပုံမွာ ေစာဖ်ာခြန္ထီးက အျပစ္အနာအဆာကင္းသည့္ ႏြားထီးတစ္ေကာင္ကို ရွာၿပီး အထိမ္းအမွတ္ျပဳလုပ္သည့္ ေနရာသို႔ ဆြဲေခၚခဲ့သည္။ ေစာဖ်ာခြန္ထီးႏွင့္ မစၥတာအီးအိုရီေလးတို႔သည္ ႏြားေဘး တစ္ဘက္တစ္ခ်က္စီတြင္ မတ္တပ္ရပ္ၿပီး လက္တစ္ဖက္စီကို ႏြားဘို႔ေပၚသို႔ တင္ထားခဲ့ၾကသည္။ ႏြားေရွ႕တည့္တည့္တြင္ ခြန္ထီး၏ မိေဒြးေတာ္ အီမာက က်ိန္ဆိုရန္အတြက္ ရပ္လၽွက္ရွိသည္။ ထိုေနာက္ မစၥတာအီးအိုရီေလးက ကရင္နီျပည္တြင္ လြတ္လပ္စြာ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳခြင့္ျပဳရန္၊ သတၱဳတူးေဖာ္ခြင့္ျပဳရန္၊ ကၽြန္းသစ္ထုတ္လုပ္ခြင့္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ခြန္ထီးလည္း ခြင့္ျပဳေၾကာင္း ေအာ္ေျပာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ခြန္ထီးက ဗမာဘုရင္တပ္ ကရင္နီျပည္ကို လာေရာက္ တိုက္ခိုက္သည္ကို ကန္႔ကြက္ေပးရန္၊ ဗမာဘုရင္အေနျဖင့္ ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ဖိအားေပးရန္ ထပ္မံေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ မစၥတာအီးအိုရီေလးလည္း ေဆာင္႐ြက္ေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေအာ္ေျပာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏြားေရွ႕တည့္တည့္တြင္ ရပ္ေနေသာ မယ္ေတာ္ အီမာေကးဖိုးက သင္တို႔ျပဳသည့္ ဂတိအတိုင္း ေဆာင္႐ြက္ၾကပါ၊ ဤဂတိကို ေဖာက္ဖ်က္သူသည္ ဤႏြားကဲ့သို႔ ေသပါေစဟု က်ိန္ဆိုကာ ႏြားသတ္သမားလည္း ႏြားေခါင္းအား ေပါက္ဆိန္ျဖင့္ တခ်က္တည္းထု၍ ႏြားလည္း ခ်က္ခ်င္း ေသသြားခဲ့သည္။ ႏြားကို ႏွစ္ျခမ္းခြဲ၍ တစ္ျခမ္းကို အဂၤလိပ္တို႔အား ေပးၿပီး တစ္ျခမ္းကို ခြန္ထီးႏွင့္ သူ႕လူမ်ားကို ေပးခဲ့သည္။ ႏြားခ်ိဳတစ္ေခ်ာင္းကို အဂၤလိပ္အား ေပးၿပီး တစ္ေခ်ာင္းကို ခြန္ထီးက ယူထားခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ႏြားခ်ိဳစာခ်ဳပ္ (;yglkHskKg) ဟု ေခၚလာခဲ့သည္။
၁၈၆၈-ခုႏွစ္တြင္ ေကးဖိုးဒူ ကြယ္လြန္ၿပီး သားေတာ္ ႏွစ္ပါးျဖစ္ေသာ ခြန္ထီး၊ ခြန္သၽွ တို႔က အေနာက္ကရင္နီကို ပူးတြဲအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၈၆၉-ခုႏွစ္တြင္ ခြန္ထီးသည္ အဂၤလိပ္အစိုးရထံသို႔ သံတမန္တစ္ဖြဲ႕ ေစလႊတ္ၿပီး မိမိဖခမည္းေတာ္ လက္ထက္က ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ အဂၤလိပ္-ကရင္နီ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ကို ဆက္လက္ အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္း အေၾကာင္းၾကားၿပီး တဆက္တည္းတြင္ ဗမာဘုရင္တပ္က ကရင္နီျပည္ကို လာေရာက္တိုက္ခိုက္ေနသည္ကို ဆက္လက္ကန္႔ကြက္ေပးရန္ႏွင့္ ဗမာဘုရင္က ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္အတြက္ ဆက္လက္ ဖိအားေပးရန္ ထပ္မံ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၁၈၇၅-ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္သည္ အေနာက္ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆာေဒါ့ကလပ္ေဖာဆစ္(သ္) (Honorable Sir Dauglas Fodyth e.b.k.e.di) ဦးေဆာင္သံတမန္ (မစ္ရွင္)အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ကို ဗမာဘုရင္ မင္းတုန္းမင္းထံသို႔ ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ဤသံတမန္အဖြဲ႕၏ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရႏွင့္ ဗမာဘုရင္တို႔သည္ အေနာက္ကရင္နီျပည္၏ သီးျခားလြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ ျပဳေၾကာင္း စာခ်ဳပ္တစ္ရပ္ကို ၁၈၇၅-ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၂၁) ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကသည္။ ဗမာဘုရင္ဘက္မွ ကင္းဝန္မင္းႀကီးက လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး အဂၤလိပ္အစိုးရဘက္တြင္ ဆာေဒါ့ကလပ္ေဖာဆစ္သ္က လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။
စာခ်ဳပ္ပါ အခ်က္အလက္မွာ -
ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ သေဘာတူခ်ဳပ္ဆိုသည့္ ဤစာခ်ဳပ္အရ ကရင္နီျပည္ကို မည္သူတဦးတေယာက္ကမၽွ စီမံခန္႔ခြဲ စိုးမိုး ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္း မျပဳလုပ္ရဘဲ သီးသန္႔လြတ္လပ္ေသာ အင္ဒီပင္းဒင့္ အခြင့္အေရးေပးရန္ ျမန္မာဘုရင္အစိုးရႏွင့္ ၿဗိတိသၽွအစိုးရတို႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ သေဘာတူၾကေၾကာင္း၊ ယင္းသို႔ေသာ ပဋိဉာဥ္ဝန္ခံခ်က္ျဖင့္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၇၅-ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၂၁) ရက္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၃၇-ခုႏွစ္၊ နယုန္လဆုတ္ (၃) ရက္ေန႔တြင္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ဆိုင္ရာ တံဆိပ္ေတာ္မ်ားႏွင့္တကြ ေအာက္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကေၾကာင္း -
It is hereby agreed between the British and the Burmese Governments that the State of Western Karenni shall remain separate and independent, and that no sovereignty or government authority of any description shall be claimed or exercised over that State.
တံဆိပ္ေတာ္
ဆာေဒါ့ကလပ္ေဖာဆစ္သ္
ကင္းဝန္မင္းႀကီး
တို႔ျဖစ္သည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ၁၈၇၅-ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၂၁)ရက္ေန႔တြင္ ကရင္နီျပည္သူတို႔သည္ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ အမ်ိဳးသားတစ္ရပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အေနာက္ကရင္နီျပည္ ေစာဖ်ာမ်ားသည္ ဤဇြန္လ (၂၁)ရက္ေန႔ကို ကရင္နီအမ်ိဳးသားေန႔ ဟု သတ္မွတ္လာခဲ့ၾကသည္။ ကရင္နီေစာဖ်ာအဆက္ဆက္တို႔သည္ စာတတ္ေပတတ္မ်ားကို ေခၚယူၿပီး ေစာဖ်ာ႐ုံးတြင္ တာဝန္ ေပးလၽွက္ရွိသည္။ ေစာဖ်ာ႐ုံးတြင္ ဇြန္လ (၂၁) ရက္ေန႔ေရာက္တိုင္း အမ်ိဳးသားေန႔ကို သိရွိေသာအားျဖင့္ ဝက္ သို႔မဟုတ္ ႏြားကို သတ္ၿပီး ရပ္႐ြာလူႀကီးမ်ားကို ဖိတ္ေခၚေကၽြးေမြး၍ အခမ္းအနားကို စဥ္ဆက္မျပတ္ က်င္းပလာခဲ့သည္။ ဤအစဥ္အလာသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း၌ပင္ က်င္းပမႈ မျပတ္ခဲ့ေပ။
တိုင္းျပည္တစ္ျပည္၏ အမ်ိဳးသား ဟုေခၚဆိုရာတြင္ အဆိုပါ တိုင္းျပည္အတြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ လူမ်ိဳးေပါင္းစုံကို တိုင္းျပည္၏ အမ်ိဳးသား ဟုေခၚဆိုၾကသည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ ကရင္နီျပည္တြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ အႏြယ္တူ၊ အႏြယ္ကြဲ လူမ်ိဳးေပါင္းစုံကို ကရင္နီအမ်ိဳးသားဟု ေခၚဆိုသည္။
ယခု ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ က်ေရာက္သည့္ ကရင္နီအမ်ိဳးသားေန႔သည္ ၁၄၁ ႏွစ္ေျမႇာက္ ျဖစ္သည္။
Credit - Khu P... P...
....